"Samo jedna Zemlja"

U univerzumu se nalaze milijarde galaksija, u našoj galaksiji su milijarde planeta, ali postoji samo jedna planeta Zemlja – to je glavna poruka ovogodišnjeg obeležavanja Svetskog dana zaštite životne sredine. Globalna kampanja OnlyOneEarth (“Samo jedna Zemlja”) fokusira se na “Živeti održivo u harmoniji sa prirodom” i poziva na kolektivnu, transformativnu akciju na globalnom nivou, za zaštitu i obnovu planete.

Svetski dan zaštite životne sredine 5. jun, obležava se od 1973. godine. Ovo je najveći globalni ekološki događaj, u kom učestvuju milioni ljudi u više od 150 država. Ideja je da se uključe vlade, gladovi i zajednice, preduzeća, civilno društvo, škole, poznate ličnsoti, u podizanju svesti i obeležavanju ekoloških akcija. Svetski dan zaštite životne sredine 2022. godine, čiji je domaćin Švedska, vodi kampanju za kolektivnu akciju na globalnom nivou za proslavu, zaštitu i obnovu naše planete, podstičući sve i svuda da žive održivo i preuzmu mere protiv klimatske krize.

“Samo jedna zemlja”, bio je slogan i prve konferencije Ujedinjenih nacija o ljudskoj životnoj sredini, koja je održana u Stokholmu 1972. godine, 50 godina kasnije glavna tema kampanje i dalje važi – ova planeta je naš jedini dom.

Usled ubrzanog tehničko-tehnološkog progresa i nekontrolisanog korišćenja rezultata naučno-tehnološke revolucije u prisvajanju prirode, narušavanje ekološke ravnoteže dobija karakter velike ekološke katastrofe.

Narušavanje ekološke ravnoteže ogleda u:

• Zagađenim površinskim vodama, posebno rekama, okeanima, morima i jezerima
• Zagađenim degradiranim podzemnim vodama
• Globanom zagađenju vazduha
• Klimatskim promenama
• Uništavanju ozonskog omotača i pojavi ozonske rupe
• Promenama reljefa
• Promenama u sastavu i stabilnosti zemljišta
• Uništavanju vegetacije i šuma
• Iscrpljivanju mineralnih i drugih izvora
• Izumiranju i nestanku mnogih biljnih i životinjskih vrsta
• Nedostatku hrane
• Oboljevanju i smrtnosti zbog zagađene životne sredine.

Nivo zagađenja se menjao sa napretkom civilizacije od minimalnog zagađivanja vazduha (prva sagorevanja – požari), vode i zemljišta do današnjeg radioaktivnog zagađenja (nuklearne probe, incidenti u nuklearnim centralama, upotreba nedozvoljenih borbenih sredstava u vojnim intervencijama) i zagađenja opasnim otrovnim supstancama iz raznih delatnosti. Izvori zagađenja životne sredine i njenih elemenata mogu biti: prirodni i veštački (antropogeni). Prirodni izvori su svi procesi koje se odvijaju u biosferi mimo volje čoveka (vulkani, zemljotresi, kosmička prašina). Veštački (antropogeni) su produkti svih ljudskih delatnosti (vađenje i obrada mineralnih sirovina, termo i nuklearne elektrane, poljoprivreda, industrija, saobraćaja, turizma i drugih aktivnosti kao što su: sport, rekreacija i zagađivači iz domaćinstva).

Pojam zagađen vazduh podrazumeva prisustvo novih sastojaka do tada nepoznatih u uobičajenom sastavu ili onih prisutnih kojima se količina povećava u enormnom obimu. Zagađen vazduh je onaj koji sadrži štetne (zagađujuće) materije iznad maksimalno dozvoljene koncentracije (MDK) i takav vazduh dovodi do remećenja ekološke ravnoteže, čime se ostvaruje negativan uticaj na sav živi i neživi svet, utiču na pojavu „kiselih kiša“, promenu klime i remećenje odnosa kiseonik-ugljendioksid.

Kao najveći zagađivači smatraju se: energetski objekti (termoelektrane i nuklearne centrale), objekti crne i obojene metalurgije, hemijska, grafička, prehrambena industrija, industrija gvožđa, gume, industrija građevinskog materija, industrija plastike, industrija celuloze i papira, gazdinstva preduzeća drvne industrije, drumski, železnički, gradski, rečni i vazdušni saobraćaj, domaćinstva u selima i gradovima (individualna ložišta). Zagađivači vazduha su takođe i oni koji dospevaju u vazduh kao produkti hemijskih reakcija i sagorevanja (fosilnih goriva) iz raznih industrija, komunalnih postrojenja, elektrana, motornih vozila, individualnih ložišta, oslobađaju se i iz rashladnih uređaja, sa tehnološko tretiranih poljoprivrednih površina i tako dalje

Razvojem poljoprivrede, kao i primenom pesticida i herbicida posle šezdesetih godina XX veka i drugim čovekovim aktivnostima uočava se povećanje zagađenja zemljišta. Pod zagađivanjem zemljišta podrazumevaju se promene njegovih fizičkih, hemijskih i bioloških svojstava, što za posledicu ima smanjenje njegove plodnosti.

Postoje tri načina ugrožavanja zemljišta: degradacija (destrukcija), zagađivanje i isključenje iz korišćenja, obrušavanje obala usled poplava i odnošenje zemljišta - njegovo nestajanje u dolini plovnih reka.

Od nastanka čoveka i razvoja ljudskog društva, značaj vode konstantno rase, a istovremeno i potrošnja raste, a ujedno i stepen zagađenja vode se povećava. Zagađivanje vodenih resursa je svaka čovekova aktivnost koja umanjuje upotrebljivost vode kao resursa.

Prema Zakonu o vodama „zagađivanje jeste direktno ili indirektno unošenje, kao rezultata ljudske aktivnosti, supstanci ili toplote u vazduh, vodu ili zemlju, a koje može biti štetno po ljudsko zdravlje ili kvalitet akvatičnih ekosistema (priobalni ekosistema), koje prouzrokuje štetu na materijalnim dobrima ili umanjuje ili ometa običajna i druga legitimna korišćenja životne sredine“.

Najveći zagađivači površinskih voda su: nafta i njeni derivati, proizvodi hemijske industrije, otpadne vode industrije, gradske otpadne vode iz kanalizacije i deponije industrijskog komunalnog otpada.

Osnovne mere kojima se sprečava zagađenje vodnih resursa su: sistem monitoring za praćenje kvaliteta (analiza otpadnih voda, itd), klasifikacija i kategorizacija vode, preduzimanje mera za sanaciju otpadnih voda (npr izgradnja postrojenja za biološko prečišćavanje otpadnih voda), idavanje dozvole za odobrenje za izgradnju i rakonstrukciju objekta koji mogu zagađivati vodu, uvođenje poreza i taksa na otpadne vode, itd.

Firma Algo tehnology doo je razvila preparat koji se koristi za revitalizaciju ekoloških zagađenja. Algo Composter prestavlja viseprocetni ekstrakt alge Ascophyllum nodosum jedinstven na našem tržištu. Služi kao biokatalizator za aktiviranje i ubrzavanje biološke aktivnosti. Neselektivna priroda proizvoda pojačava brzinu metabolizma bakterija, biljaka, kvasca i plesni u procesu fermentacije, omogućujući tako ukupno poboljšanje performansi unutar postrojenja za prečišćavanje.

Uvođenjem ALGO Composter preparata u sistem za tretman otpadnih voda, dobijamo nekoliko prednosti:

- Smanjenje kapaciteta skladištenja otpadnih voda / Ostvarujemo veću efikasnost
- Smanjenje čvrstog ostatka usled mikrobiloškog razlaganja / Niži troškovi odlaganja
- Poboljšanje aerobne i aneorobne fermentacije / Dobijamo bolji kvalitet otpadnih voda
- Drastično smanjenje neprijatnih mirisa (amonijaka i sumpordioksida) u lagunama
- Smanjenje količine i toksičnosti organskog mulja, biohemiskom razgradnjom, od 30% do 40% u zavisnosti od količine organske materije
- Smanjenje neprijatnog mirisa (amonijak, vodonik-sulfid, merkaptani), u prvih petnaest minuta
- Aktivacija mikrobioloških procesa, hraneći i štiteći pozitivne mikroorganizme koji obezbeđuju proces fermentacije i razgradnju organskog otpada
- Redukcija patogene mikroflore
- Apsorpcija teških metala u oblike neškodljive za životnu sredinu

Statističke analize pokazale su da je učestalost vremenske nepogode i katastrofe kao što su požari, poplave, erozije zemljišta, oluje i tropski talasi vrućina povećana zbog klimatskih promena. Neohpodno je napomenuti da se klima na Zemlji oduvek menjala kao posledica promena prirodnih okolnosti, međutim u određenom trenutku u istoriji (nakon industrijske revolucije) na klimatske promene počinju da utiču aktivnosti čoveka i od tada su posledice klimatskih promena izraženije, osetnije i učestalije. U periodu pre industrijske revolucije “gasovi staklene bašte” služili su kao “štit” oko zemljine kugle od hladnog univerzuma, međutim sa sve većom koncetracijom gasova staklene bašte u atmosferi tzv “efekat staklene bašte” je sve više izražen. Kao posledica ove promene javlja se povećanje temperature na planeti, otopljavanje glečera i polarnih kapa, povećanje nivoa okeana i mora, pojava dužih talasa tropskih vrućina. Merenja pokazuju da svakog dana u atmosferu bude ispušteno 25 milijardi tone ugljen dioksida, a svake sekunde 800 tona, posledica ovakvog trenda bi mogla biti da do kraja ovog veka temperatura na Zemlji poraste za 1,4 – 6,4°C. Takođe bitno napomenuti je i to da porast temperature preko 2°C može da dovede do razornog uticaja na biljni i životinski svet.

Prilikom razbijanja molekula kiseonika u toku zračenja sunca nastaju slobodni atomi koji se vezuju za druge atome kiseonika i tako nastaje ozon – O3. Najveći deo ozona u atmosfeni nastaje na ovaj način i nalazi se na visini između 15 – 55 kilometara iznad Zemljie, pa se iz ovog razloga prostor ozona iznad Zemlje naziva – ozonski omotač. Najveća važnost ozona ogleda se u upijanju ultraljubicastog zračenja sa Sunca, čime se sprečava da UV zračenje koje je opasno po život dodje do Zemlje i organizama na Zemlji. Najveća oštećenja ozonskog omotača nastaju ispuštanjem u atmosferu hemikalija koje u sebi sadrže hlor i brom, koji reaguju sa ozonom i na taj način dovode do uništavanje ozonskog omotača. 1986. godine je prvi put naučno dokazano postojanje ozonske rupe iznad Antarktika. Smatra se da se ozon oštećuje u proseku 4 – 5% po deceniji. Najveća ozonska rupa izmerena je 1999. godine i iznosila je 27 miliona kvadratnih kilometara, međutim u toku naredne godine rupa se povećala na 30 miliona. Oštećena ozonskog omotača i pojava ozonske rupe ima za posledicu češću pojavu oboljenja raka kože i oštećenja vida.

Biostimulatori na bazi algi